Het beperkte perspectief van de Cycloop

1 Wat zijn cyclopenrisico’s?
Een cycloop is een reus met slechts één oog, wat symbool staat voor het kunnen/willen zien van slechts één kant van de feiten. Hij is daardoor niet in staat om complexe risico’s met een grote impact en een onbekende kans van optreden te herkennen. En dat zijn nota bene risico’s die stevig door menselijk gedrag worden beïnvloed. Complex ook, want er zijn verbanden tussen oorzaak en gevolg, maar het is nog niet duidelijk hoe, wat en hoeveel.

2 Voorbeelden van cyclopenrisico's
Een moeilijk te verklaren bijensterfte wordt sinds het begin van de eenentwintigste eeuw gezien als een serieuze bedreiging voor het milieu. Meer dan 40 procent van de bijensoorten wordt op dit moment met uitsterven bedreigd. Een alarmerende zaak: bijen zijn verantwoordelijk voor de bestuiving van meer dan 75 procent van onze belangrijkste gewassen. 

3 Wat moet je doen bij een cyclopenrisico?
Hanteer twee sporen. Het eerste spoor is komen tot een betere schatting van de waarschijnlijkheid van optreden. Soms is hiervoor extra wetenschappelijke onderzoek vereist en meerjarige monitoring van de onderzoeksresultaten. Niet sexy, maar alleszins noodzakelijk om een reële risk appetite te formuleren. Bezuinig dan ook niet op studie en onderzoek. Voor de bijensterfte blijkt bijvoorbeeld dat de ‘verbeterde’ generatie pesticiden nog steeds even schadelijk is en dat de sterfte in Nederland wereldwijd het grootst is.

Het tweede spoor is preventie. Zolang er nog geen (extra) harde wetenschappelijk onderbouwde feiten zijn, wordt geadviseerd om onaangename verrassingen te voorkomen. Een dergelijke preventie kan en mag ver gaan, bijvoorbeeld door er strenge aansprakelijkheidsstelling op na te houden. Preventief handelen betekent ook voorbereidingen treffen voor noodmaatregelen. Mocht die gammele kerncentrale vlak over de grens het begeven, geef je kinderen de toegezonden jodiumpillen en luister naar de adviezen van de autoriteiten. Evacueren vanuit de Randstad heeft bijvoorbeeld nauwelijks zin.

Voor de bijen betekent preventief handelen een duurzamere landbouwsector. Nederland is een achterblijver, mede ook omdat we in de supermarkten eerder gaan voor de goedkope kiloknaller dan de iets duurdere biologische producten. De bijensterfte kan met andere woorden alleen maar structureel worden aangepakt als de hele voedselketen er in investeert. Te beginnen met jou, geachte lezer. Hoeveel ben jij bereid extra te betalen voor bijvriendelijke producten? In het besef dat je met x% de aarde langer bewoonbaar houdt. 

Op naar de Damocles-risico's!