De blik van Medusa
1 Wat zijn Medusa-risico’s?
Het verwaande meisje Medusa werd door een Griekse god bestraft met slangen als haren en een blik die je letterlijk en figuurlijk versteende. De moderne Medusa brengt een mogelijk risico als Iets Heel Ergs, terwijl de gevolgen en de kans eerder tamelijk klein zijn. Medusa neigt met andere woorden een valse onheilsprofeet te zijn, die echter bijzonder serieus wordt genomen. En dat kan leiden tot de negatieve risicoregelreflex.
2 Welke voorbeelden zijn er?
‘Je kunt de meest enge ziektes krijgen van het vaccin tegen baarmoederhalskanker.’ Dit is vandaag de dag nog steeds een hardnekkig misverstand, met name in social media. Wetenschappelijk onderzoek heeft allang en onomwonden aangetoond dat het vaccin helpt en er geen noemenswaardige bijwerkingen zijn.
Andere voorbeelden zijn gezondheidseffecten van hoogspanningskabels en onderwerpen die zich uitstekend lenen voor complottheorieën.
3 Wat moet je doen bij een Medusa-risico?
Hanteer dezelfde driesporen als bij Cassandra-risico’s, zij het dat het nu je taak is om de valse onheilsprofeet onschadelijk te maken.
Begin wederom met bewustwording en commitment. Je boodschap is dat de risico’s aantoonbaar meevallen, zeker in het licht van de opbrengsten die er tegenover staan.
Deze boodschap herhaal je in het tweede spoor, de actieve omgevingsparticipatie, met als doel niks minder dan zorgen voor een gedragsverandering.
Het derde spoor is in actie komen. Deze keer niet door alternatieven te ontwikkelen en te testen, maar door te laten zien dat de Medusa-risico’s zich simpelweg niet voordoen (‘0% van de ingeënte meisjes van tien jaar geleden heeft baarmoederhalskanker gekregen, X,7% van de niet-ingeënte meisjes helaas wel’, of: ‘in Nederland wonen en werken X00.000 mensen in de buurt van hoogspanningskabels. Big data-onderzoek laat zien dat X,2% van deze mensen kanker heeft, dit is evenveel als het landelijk gemiddelde.’).