2. Hoe je kansen en bedreigingen het beste in kunt schatten

Een risico kan zowel een kans als een bedreiging zijn. Een kans omschreven we in dit hoofdstuk als een mooie gelegenheid, een opportunity, eentje die de huidige situatie kan verbeteren en gevoed wordt verlangen. Kansen zien en durven pakken is daarmee ook een (risico)houding. De volgende zaken bepalen hoe je omgaat met een kans of bedreiging.

Is persoonlijkheid het meest bepalend?
Iedere managementgoeroe is het er over eens dat je persoonlijkheid behoorlijk bepalend is. Het is je persoonlijkheid die kansen en bedreigingen associëren met verlangen respectievelijk angst. Maar je karakter alleen bepaalt niet je risk appetite. 

Of is het persoonlijkheid én de situatie?
Een sterke situatie wordt gekenmerkt door eenduidige signalen die iedereen hetzelfde opvat. Een zwakke situatie omvat ambivalente signalen die door meerdere mensen verschillend wordt geïnterpreteerd. Het verband tussen de ‘sterkte’ van de situatie en hoe groot je invloed is levert eveneens een nuttig inzicht op. Als er bijvoorbeeld een situatie ontstaat waarin je weliswaar veel invloed kunt uitoefenen maar de signalen allerminst eenduidig zijn, dan overheerst het karakter of de groepscultuur (‘zo doen we dat hier’) in plaats van strakke methodes of heldere kpi’tjes .

Hoe erg is het? 
Qua tempo kunnen we externe risico’s of bedreigingen in twee totaal uiteenlopende varianten onderscheiden. Het bekendste is de big bang of burning platform: er is sprake van een acuut en ernstig probleem. Een langzaam optredend risico of slow risk ontstaat als gevolg van vaak jarenlang aanhoudende situaties of gebeurtenissen, met grote, soms catastrofale gevolgen. Een bekende metafoor hiervan is de kikker in de steeds heter wordende pan.

De tembaarheid of wickedness van problemen wordt bepaald door enerzijds de mate van zekerheid van kennis (‘wat weten we precies?’) en anderzijds de mate van zekerheid van normen (‘hoe het hoort’). Een nauwelijks te temmen probleem (wicked mess] kent veel onzekerheid over de normen (‘hoe kunnen we het überhaupt aanpakken?’) en het gewenste kennisniveau (‘wat zou er gebeuren als we dit gaan doen?’).  

In hoofdstuk 4 van  No Risk No Fun wordt je persoonlijkheid in risicotermen weergegeven en lees je hoe je het beste om kunt gaan met moeilijk te temmen problemen. Hoofdstuk 5 gaat in over de mentale shortcuts die je brein maakt. Inclusief het antwoord of je deze shortcuts – je professionele intuïtie? – moet weerstaan of accepteren?

Naar deel 3: Waarom we altijd behoefte hebben aan meer Vertrouwen en control(e)