René Pennings

Risico's nemen met gezond verstand

De Duurste Nalatigheid

Aan een van de grootste schadevergoedingen ter wereld ging een drama vooraf. De tragische en onnodige dood van Tyre Sampson was het gevolg van gesjoemel met de voorschriften. Een bizar, waargebeurd verhaal. Zou het ook in Nederland kunnen gebeuren?

De feiten
In Orlando, Florida heerst op 24 maart 2022 een prettig warme temperatuur. Een van de bezoekers van het ICON-pretpark is Tyre Sampson. Hij ziet er met zijn 156 kilo en lengte van 1.95 meter onmiskenbaar ouder uit dan zijn veertien jaar. Net als zijn American Football-teamgenoten heeft Tyre vandaag een dagje vrij van het trainingskamp.

Het pretpark zelf is vrij toegankelijk. Daar staat tegenover dat je per attractie een kaartje moet kopen. Vanwege zijn gewicht wordt Tyre in de meest attracties geweigerd, maar niet in de vrijevaltoren. De Orlando Free Fall is 131 meter hoog en hoogste ter wereld. Er kunnen dertig mensen tegelijk in en bezoekers gaan al draaiend omhoog, waarna ze even naar voren hangen en daarna in een vrije val van 120 kilometer per uur naar beneden razen.

Tyre wordt gedirigeerd naar een speciale big boy seat, maar voelt zich niet op zijn gemak wanneer de beugels hem tegen de stoel aan drukken. Een minuut later begint de vrije val. Tyre valt uit zijn stoel naar beneden en raakt ernstig gewond. Hij wordt nog overgebracht naar een ziekenhuis, maar hulp mocht niet meer baten.

Tyre Sampson (2008-2022)

Orlando Free Fall in 2022

Het onderzoek
Zijn dood en de manier waarop zijn het ergste wat een ouder kan overkomen. Had Tyre (beleefd) geweigerd moeten worden voor deze attractie? Voldeed de vrijevaltoren aan de veiligheidsvoorschriften? Waren die überhaupt streng genoeg? Vragen die de Amerikaanse veiligheidskundigen na uitvoerig onderzoek eenvoudig konden beantwoorden.

De big boy seat voldeed totaal niet aan de eisen. Het maximaal toegestane gewicht was 130 kilo, terwijl Tyre 156 kilo woog. De afstand tussen de schouderbeugel en de voorgevormde ‘horn’ tussen de benen was ruim 17 centimeter, twee keer hoger dan de veiligheidseisen. Bovendien waren de sensoren die dergelijke afwijkingen moesten monitoren continu uitgezet.

Seat 1 is de big boy stoel waar Tyre in zat, seat 22 voldoet aan de juiste afmetingen

Maar waarom werd zo gesjoemeld met de veiligheidsvoorschriften?

De rechtszaak
De ouders van Tyre klaagden de exploitant en de fabrikant van de vrijevaltoren aan. In 2023 troffen ze voor een onbekend bedrag een schikking met de eigenaren van de attractie en het pretpark. De fabrikant, tevens gelieerd met de exploitatie van de vrijevaltoren , is de Oostenrijkse attractiebouwer Funtime [1]. Zij wilden niet schikken en lieten het op een rechtszaak uitkomen. Dat was buiten de Amerikaanse claimcultuur gerekend.

Waarom zou je überhaupt de fabrikant aanklagen, terwijl de exploitant overduidelijk heeft gesjoemeld met de veiligheid? Omdat de peperdure advocaat de organisatie met de diepste zakken wil aanklagen. Uiteraard kunnen de ouders deze juridische kosten niet betalen, maar dankzij het principe van third party funding heeft de advocaat recht op een deel van de claim. Een third party ziet een claim als investering en gaat voor het maximale resultaat.

Dan is er nog een onderdeel van het smartengeld dat de claim flink kan opvoeren: punitive damages. Een soort civielrechtelijke boete die kan worden opgelegd aan de schadeveroorzakende partij, bovenop de schadevergoeding, bedoeld als compensatie, preventie of voorbeeldstelling. De procesgang ken je waarschijnlijk uit de rechtbankfilms. Gaat een proces in Nederland vooral op het overtuigen van de rechter op basis van de wet, in de Verenigde Staten moeten de advocaten de getuigen verhoren en beslist een lekenjury of de gedaagde schuldig of niet schuldig is.

"Ze hebben de gevaarlijkste toren ter wereld gebouwd, maar ze installeerden geen veiligheidsriempjes van 10 dollar", klaagde een vertegenwoordiger van de familie in de rechtszaal. Dat klopt weliswaar, maar bij de oplevering van de vrijevaltoren voldeed deze aan alle veiligheidsvoorschriften. Er was sprake van één van de veiligste beugelsystemen, uitgerust met dubbele vergrendeling, sensoren en automatische overname van een tweede systeem voor als het eerste uitvalt. Een gordel van tien euro was niet nodig.
Waar deze beveiliging niet tegen kan is gesjoemel met de beugelafstelling en de sensors. En daardoor wellicht een laksere houding.

De jury had een uur nodig om de fabrikant schuldig te verklaren aan nalatigheid. Daarna bepaalde de rechter de schadevergoeding op 310 miljoen dollar. Net iets minder dan het bedrag dat de best verdienende american football-speler, Tom Brady, in zijn hele carrière heeft vergaard [2]. De familie van het slachtoffer zegt te hopen dat de uitspraak zorgt voor "een wake-upcall voor de industrie" om strengere veiligheidsmaatregelen te implementeren.
Ondanks deze gigantische hoeveelheid geld krijgen Tyres ouders er hun kind niet mee terug. Ze zullen veel wijsheid nodig hebben voor zinvolle bestemmingen van het fortuin.

Ook bij ons?
De vraag die bij mij bleef hangen is of zo’n doorgeslagen bedrijfsaansprakelijkheid ook hier in Nederland kan voorkomen. Het is een grote gedachtesprong om Tyres dood te vergelijken met de door de rechterlijke macht afgedwongen klimaatzorgplicht. Shell werd aanvankelijk succesvol aangeklaagd om hun CO2-uitstoot met 45% te verminderen, ook omdat het olieconcern zó machtig en groot. De multinational heeft de mogelijkheden en daarmee een eigen verantwoordelijkheid om de schade aan het klimaat te beperken wanneer klanten met Shell-producten rijden of vliegen.
In hoger beroep werd Shell in november 2024 grotendeels vrijgesproken van de terugdringeis, maar niet van zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Zou een waterschap kunnen worden aangeklaagd voor te vies oppervlaktewater? Had ze meer kunnen doen tegen die hoge doseringen van bijvoorbeeld gewasbeschermingsmiddelen in het water? Ik durf dat te betwijfelen. Maar wat als er een megahoosbui valt in een laag gelegen nieuwbouwwijk? Een wijk waar er weliswaar wat extra wateropslag en – afvoermaatregelen waren aangebracht, maar die al met al geen schijn van kans zou maken tegen de immense hoeveelheid water die in korte tijd viel? Stel dat de dijk om de wijk het dan begeeft en een talentvolle sporter omkomt in het water?
‘See you in court,’ zeggen ze dan in de Verenigde Staten. Ik hoop dat zo’n claimcultuur nooit Nederland zal bereiken.

René Pennings
Januari 2025