Het controleren op snelheidsovertredingen was voor iedere agent dull, dirty en dangerous. Het kwam nog niet zo lang geleden neer op het verrichten van monotoon werk in een donkere, koude berm van de snelweg, met een grote kans op modder op je uniform en dienstauto. Vandaag de dag word je geflitst door een zelfdenkende robot en diezelfde robot zorgt er ook voor dat je een bekeuring op de deurmat ontvangt.
Robots zijn interessant voor de politie omdat ze saai werk kunnen uitvoeren zonder verlies aan concentratie en gevaarlijke klussen kunnen doen op vaak moeilijk toegankelijke plekken. In 2013 stortte de media zich op door het algoritme opgelegde verkeerde boetes. Van de circa 1,8 miljoen aan jaarlijkse snelheidsovertredingen bleken zo’n 1000 (0,05%) verkeerde boetes te worden verstuurd aan onschuldige automobilisten.
Het algoritme bleek nog geen onderscheid te kunnen maken tussen vrachtauto’s en campers, terwijl de laatste groep van de wet harder mag rijden. Ook zag het personenauto’s met een fietsendrager aan voor een auto met aanhanger. En Litouwse kentekens werden aangezien voor Belgische. De minister moest op het matje komen en kon niet anders dan deze automobilisten adviseren om beroep in te stellen, ‘omdat het hele proces volledig is geautomatiseerd’. Toen kwam er zelfs feedback van de Nationale Ombudsman en de Raad van State:
„Als een gegeven onjuist in de keten is doorgegeven, is dat bijna onuitroeibaar”, schreef de Raad van State. „De systemen zijn helemaal niet gebouwd op het corrigeren van individuele gevallen. Bestuursorganen wijzen bij herstelproblemen vaak naar elkaar.”
Op het departement was met het risico van onterechte verkeersovertredingen rekening gehouden. Uit kostenoverwegingen kregen de circa acht leveranciers en installateurs van de ‘verkeerscontrolerobots’ een maximale foutenmarge voorgeschreven. De 1000 foute overtredingen vielen ruimschoots binnen deze marge. Maar met de extra media-aandacht was nauwelijks rekening gehouden.
Wellicht is het algoritme verbeterd en is de foutenmarge nog kleiner geworden. Vooralsnog is deze AI-vorm van snelheidsboetes de meest aanvaardbare. In de toekomst zijn trajectcontrolesystemen en flitspalen waarschijnlijk overbodig, want de zelfrijdende auto komt er aan. En die houdt zich gegarandeerd aan de verkeersregels. Toch?