Het DIKW-model is afgeleid van menselijk gedrag, van onder meer de piramide van Maslow. Om te weten hoe (volledig) geautomatiseerde systemen werken en zich gedragen, is het goed om de volgende begrippen door te nemen. Te beginnen met …
Artificiële intelligentie is een kunstmatige, niet-menselijke vorm van intelligentie. Een computer, bijvoorbeeld, die op een (schijnbaar) intelligente manier complexe problemen kan oplossen. Of een zelfrijdende auto, die zich een weg baant door het verkeer zonder ingrijpen van een menselijke chauffeur. Je hebt zwakke, sterke en supersterke AI-gradaties.
Zwakke AI (Artificial Narrow Intelligence, ANI) is kunstmatige intelligentie die één specifiek kunstje kan. En dat hoeft niet een makkelijk kunstje te zijn. De supercomputers die de wereldkampioenen in schaken en Go hebben verslagen behoren tot de zwakke AI, net als Google Translate of de apps op je smartphone. Zelfs de zoekmachine van Google behoort tot de ANI’s. Als je bijvoorbeeld googelt op de hoofdstad van Kazachstan, vindt de zoekmachine weliswaar het juiste antwoord, maar hij wéét het niet. Uit de beschikbare data selecteert hij de meest waarschijnlijke antwoorden.
De meest menselijke robot van dit moment heet Sophia. Ze staat je welbespraakt te woord en stelt wedervragen met een vleugje humor. Een land waar vrouwen sinds 2015 mogen stemmen en vanaf 2018 hun rijbewijs mochten halen was dermate onder de indruk van Sophia dat ze haar het staatsburgerschap gaven. Ze is weliswaar de ambassadeur van de AI, maar ‘het’ blijft een ANI.
Sterke AI (Artificial General Intelligence, AGI) komt neer op een functionerende computer die even slim is als het menselijk brein. Dit is tot op de dag van vandaag toekomstmuziek, maar je zou kunnen zeggen dat er in de verte soms al muziek klinkt. Computers of robots zijn nog niet in staat om abstract of creatief te denken, intuïtief te handelen of om (zelfstandig) ethische principes te hanteren. Een begrip dat hiermee samenhangt is singularity, het vooralsnog theoretische moment dat AI mensen definitief inhalen. Oftewel: het moment dat computers slimmer worden dan de mensen.
Supersterke AI (Artificial Superintelligence, ASI) is slimmer dan het menselijk brein. Dit is vooralsnog toekomstmuziek. Wat zou er gebeuren er als de computer slimmer is dan het menselijk brein? Vindt hij binnen enkele uren een middel tegen alle soorten kanker? Gaat hij zelfstandig op zoek naar nieuwe energiebronnen op Mars? Of slaat hij door en elimineert hij dat lastige ras dat mensheid heet? Want deze computer is DIKW tot het oneindige. Wie het weet mag het zeggen, maar in het navolgende beschouw ik AI als een hulpmiddel. Of op zijn Engels: een friendly companion.
Machine learning is een onderzoeksveld van AI dat patronen haalt uit data. Dankzij de toegenomen rekenkracht kan de computer gesproken woord verstaan, teksten vertalen en plaatjes begrijpen en is het in staat om voorspellingen te doen. Deep learning is het vermogen van een computer om effectief leergedrag te vertonen. Een dergelijk algoritme imiteert de werking van het menselijke brein. Het deep learning algoritme is uiteindelijk in staat om zelfstandig, nieuwe vaardigheden leren.
De alchemist van de 21e eeuw is de data scientist. Hij weet niet alleen zijn weg in programmeertalen als Python, maar is even goed thuis in wiskunde, economie en - misschien nog belangrijker - filosofie en psychologie, want mensen zijn soms rare robots. Kortom, de beste data scientists zijn multidisciplinair, precies wat de volgende afbeelding laat zien.
Big Data is de containernaam voor het inzetten van technologieën voor opslag, verwerking en analyse van data. Het heeft vijf kenmerken, ieder beginnend met een V:
- Volume: we slaan steeds meer informatie op, meestal ongestructureerd. Het gaat niet meer om zettabytes, maar om brontobytes.
- Variety: met Big Data-technologie kun je gestructureerde en ongestructureerde data analyseren. Zo’n 80% van alle data is ongestructureerd en komt uit social media of filmpjes.·
- Velocity: de (omloop)snelheid waarmee we data produceren én willen veredelen tot informatie. Wist je bijvoorbeeld dat 90% van de beschikbare data nog geen twee jaar oud is?
- Veracity: de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van de data en de bijbehorende checks.
- Value: de eindeloze lijsten en overzichten omzetten in bruikbare informatie.
Big Tech is de verzamelnaam voor de allergrootste technologiebedrijven. Nog niet zo lang geleden zaten deze overwegend in de Verenigde Staten (Amazon, Apple, Facebook, Alphabet (voorheen: Google), Microsoft), maar sinds enkele jaren ook uit China (o.a. Alibaba, Tencent). De hamvraag is in hoeverre ze niet te machtig worden, hoewel overheid en belanghebbenden steeds meer hun tanden laten zien als het gaat om privacy en fake news.
De term Deep State zou je kunnen vertalen met schaduwregering. Degenen die echt aan de touwtjes trekken en dankzij een instituut als de NSA overal (digitale) toegang hebben en met de meest geavanceerde algoritmes de wereldorde bepalen.
Zodra de digitalisering een nieuwe mijlpaal bereikt, roept de ene groep dat het Big Tech in de kaart speelt, terwijl de andere groep het beschouwt als een actie van Deep State die zijn greep op de samenleving versterkt.
